Over geneeskunde, en het verlichten van chronische pijn
 
‘Same same but different’  :   Over mogelijke verschillende soorten pijn

‘Same same but different’ : Over mogelijke verschillende soorten pijn

Verschillende Soorten Pijn: Een inzicht in de onderverdelingen van verschillende soorten pijn

‘same same, but different’

We hebben allemaal weleens pijn gehad, en de reden waarom je dit leest is wellicht omdat je nu al langdurig pijn hebt. De pijn kan scherp zijn, dof, t gevolg zijn van een kneuzing , of beklemming, of wellicht zomaar uit t niets ontstaan. Vele soorten, kleuren en ‘smaken’ in het pallet. En we kunnen de pijn indelen naar tijd (net ontstaan, of al langer bestaand), naar de mogelijke oorzaak van de pijn ( bijv kiespijn, of zenuwpijn of we weten het niet), hoe het voelt.. Vele vormen, en toch allemaal pijn: zoals ze in Thailand zeggen ‘same same but different ‘.

1. Wat is Pijn?

Laten we eerst stilstaan bij wat pijn eigenlijk is. ‘Pijn is niet fijn’ (want anders zou het logischerwijze geen pijn heten). Pijn is een beschermende reactie van ons brein. Pijn is een alarm wat aangezet wordt door het brein. Het waarschuwt ons voor mogelijk gevaar of schade en kan ons aansporen om iets te doen (of juist te laten !) om ons lichaam te beschermen. Bijvoorbeeld, als je je hand brandt aan een hete pan, voel je pijn en trek je je hand snel terug om verdere schade te voorkomen. Maar pijn is niet altijd even simpel. Soms blijft pijn hangen, zelfs nadat de schade is hersteld, of ontstaat er pijn zonder dat er een duidelijke fysieke (somatische) oorzaak is. Bij verschillende soorten pijn is deze complexiteit goed te zien.

Dit komt doordat pijn vanuit verschillende systemen in ons lichaam kan ontstaan. De drie belangrijkste soorten pijn, die elk hun eigen oorzaken en kenmerken hebben, zijn nociceptieve pijn, neuropathische pijn en nociplastische pijn. Deze indeling staat niet in steen geschreven, en voortdurende nieuwe inzichten over verschillende soorten pijn geven ons meer kennis. Het is waardevol om de verschillende soorten pijn te begrijpen om met name gerichter te kunnen behandelen.

Bij nociceptieve pijn, de eerst genoemde soort , treedt deze op als gevolg van directe schade aan weefsels:

2. Nociceptieve Pijn: Pijn door Weefselschade

Nociceptieve pijn is waarschijnlijk de meest bekende en herkenbare vorm van pijn. Deze pijn ontstaat door schade aan weefsels, zoals spieren, huid, botten of gewrichten. Deze vorm van pijn treedt meestal op na een blessure of verwonding. Denk aan een botbreuk, een verzwikte enkel, of een brandwond.

Bij nociceptieve pijn sturen specifieke zenuwuiteinden, die we nociceptoren noemen, signalen naar de hersenen wanneer ze een prikkel ontvangen die op schade wijst. Deze prikkel kan mechanisch zijn (zoals druk of stoten), thermisch (zoals warmte of kou) of chemisch (bijvoorbeeld door ontstekingsstoffen). De hersenen interpreteren deze signalen als signaal om pijn aan te maken, zetten pijn aan, en zorgen ervoor dat je actie onderneemt om verdere schade te vermijden.

Kenmerken van nociceptieve pijn:

  • Duidelijke oorzaak: Er is meestal een directe reden voor de pijn, zoals een verwonding of ontsteking.
  • Lokale pijn: Nociceptieve pijn is vaak goed te lokaliseren. Je voelt de pijn precies op de plek waar de schade zit.
  • Acuut en tijdelijk: Deze pijn is vaak acuut en verdwijnt meestal zodra de oorzaak van de pijn genezen is.

Bij het bespreken van verschillende soorten pijn, is het belangrijk om te weten dat de behandelingen kunnen verschillen.

Voorbeelden van nociceptieve pijn:

  • Een snee of schaafwond
  • Tandpijn door een gaatje
  • Rugpijn door een verrekte spier
  • Buikpijn bij een maagontsteking

Behandeling van nociceptieve pijn:
De behandeling richt zich vaak op het wegnemen van de oorzaak van de pijn en het bevorderen van genezing. Dit kan door rust te nemen, ontstekingsremmende medicijnen te nemen, of in sommige gevallen door fysiotherapie of zelfs een operatie. Daarna heelt tijd inderdaad heel veel wonden.

3. Neuropathische Pijn: Pijn door Zenuwbeschadiging en de verschillende soorten pijn

Maar dan neuropathische pijn, is anders dan nociceptieve pijn, omdat deze ontstaat door schade of aandoeningen aan het zenuwstelsel, de zenuwen zelf. Bij neuropathische pijn sturen de zenuwen pijnsignalen naar de hersenen, zelfs als er geen duidelijke weefselschade is. Dit kan komen door direct letsel aan de zenuwen zelf, zoals een hernia die op een zenuw drukt, of door aandoeningen zoals diabetes, waarbij de zenuwen beschadigd kunnen raken door hoge bloedsuikerspiegels. De pijn kan vaak als “schietend” of “brandend” wordt ervaren en gaat soms gepaard met tintelingen of gevoelloosheid. Dit komt doordat de beschadigde zenuwen signalen blijven afgeven aan de hersenen, ook zonder specifieke prikkels.Bij neuropathische pijn kan de behandeling uitdagender zijn.

Kenmerken van neuropathische pijn:

Bij nociplastische pijn, een van de verschillende soorten pijn, is er vaak geen duidelijke oorzaak.

  • Ongemakkelijke, brandende pijn: Neuropathische pijn wordt vaak beschreven als een brandend, schrijnend, tintelend of schietend gevoel.
  • Geen duidelijke oorzaak of trigger: De pijn ontstaat zonder directe verwonding aan het omringende weefsel.
  • Langdurig: Neuropathische pijn is vaak chronisch en kan langer duren omdat zenuwen tijd nodig hebben om te herstellen.

Voorbeelden van neuropathische pijn:

  • Pijn door een hernia
  • Diabetische neuropathie (zenuwpijn door diabetes)
  • Postherpetische neuralgie (pijn na gordelroos)

Behandeling van neuropathische pijn:
Neuropathische pijn is lastiger te behandelen dan nociceptieve pijn. Vaak worden specifieke medicijnen voorgeschreven die op het zenuwstelsel werken, zoals medicijnen die ook als antidepressivum werken of anticonvulsiva (middelen tegen epilepsie) die pijnsignalen kunnen verminderen. In sommige gevallen wordt ook fysiotherapie, een zenuwblokkade, of zelfs neuromodulatie (het direct electrisch stimuleren van een zenuw) toegepast.

4. Nociplastische Pijn: Een complexe pijnvorm zonder oorzakelijke schade

Nociplastische pijn is de meest recente beschreven en misschien wel de nog minst begrepen vorm van pijn. Bij nociplastische pijn is er geen duidelijke schade aan weefsels of zenuwen te vinden, maar er is wel sprake van pijn, en vaak langdurig. Deze pijnvorm wordt vaak gezien bij aandoeningen zoals fibromyalgie of prikkelbare darmsyndroom. Bij nociplastische pijn lijken de pijnsignalen die naar de hersenen worden gestuurd te worden versterkt, waardoor een klein pijntje als extreem pijnlijk kan worden ervaren. De pijnversterker wordt onevenredig hard aangezet.

Wetenschappers denken dat dit te maken heeft met veranderingen in de verwerking van pijnsignalen in de hersenen en het ruggenmerg. Bij nociplastische pijn kunnen bijvoorbeeld normale prikkels (zoals aanraking of druk) pijn veroorzaken. Waar ‘de buurvrouw’ geen pijn ervaart, gaat bij een pijnpatient hierbij wel het pijnalarm aan.

Kenmerken van nociplastische pijn:

  • Verhoogde gevoeligheid: Mensen met nociplastische pijn ervaren normale prikkels als pijnlijk.
  • Geen duidelijke oorzaak of beschadiging: Er is geen duidelijke weefselschade of zenuwbeschadiging.
  • Chronisch en wijdverspreid: Nociplastische pijn is vaak langdurig en kan overal in het lichaam optreden.

Voorbeelden van nociplastische pijn:

  • Fibromyalgie
  • Bepaalde niet specifieke chronische nek- en rugpijnen
  • Prikkelbare darmsyndroom
  • Spanningshoofdpijn

Behandeling van nociplastische pijn:
De behandeling van nociplastische pijn is complex, omdat de oorzaak minder duidelijk is. Vaak wordt een multidisciplinaire aanpak toegepast, waarbij lichamelijke activiteit, psychologische ondersteuning, en pijneducatie worden gecombineerd. Ook mindfulness en cognitieve gedragstherapie kunnen helpen om beter om te gaan met de pijn.

5. Hoe verschillen deze soorten pijn in de praktijk?

Hoewel al deze soorten pijn erg vervelend zijn (per definitie), hebben ze elk een eigen impact op het dagelijks leven. Nociceptieve pijn is vaak tijdelijk en verdwijnt zodra de onderliggende oorzaak is genezen, niet fijn, maar wel overzichtelijk. Dit terwijl neuropathische en nociplastische pijn vaak langer aanhouden en een grotere invloed hebben op de levenskwaliteit. Mensen met chronische pijn (vaak neuropathische of nociplastische pijn ) hebben vaak aanpassingen nodig in hun dagelijkse leven om met de pijn om te gaan.

Het begrijpen van het verschil tussen deze pijnsoorten kan helpen om een betere behandeling te vinden en om te weten welke hulpmiddelen kunnen helpen. Het is belangrijk om met een arts te praten als je langdurige of onverklaarbare pijn hebt, zodat zij kunnen helpen de mogelijke oorzaak van de pijn te achterhalen en de beste behandeling voor je te vinden.

Samenvatting

Kortom, pijn is complex en veelzijdig. Waar nociceptieve pijn ontstaat door directe weefselschade, is neuropathische pijn het gevolg van beschadigde zenuwen, en heeft nociplastische pijn geen duidelijke lichamelijke oorzaak maar wordt het beïnvloed door veranderingen in de pijnverwerking. Het herkennen van deze verschillen helpt om pijn beter te begrijpen en te behandelen, zodat we de juiste stappen kunnen nemen om ons lichaam weer in balans te brengen.

Hopelijk biedt deze uitleg een beetje verlichting in de wereld van pijn, en helpt het om de verschillende soorten pijn beter te begrijpen.