Als je ooit lage rugpijn hebt gehad, weet je hoe ongelooflijk frustrerend en pijnlijk het kan zijn. Voor sommige mensen is het vanzelfsprekend om een MRI, röntgenfoto of een CT te willen laten maken, om al dan niet meer inzicht te krijgen in de oorzaak van de pijn. Maar voordat je overgaat tot een moeizame trip naar de huisarts, is het goed om de voordelen—en met name de beperkingen—ervan te begrijpen bij lage rugpijn. Want Cruijff zei het al: ieder voordeel.. .
Laten we eens kijken waarom beeldvorming soms nuttig is, maar ook regelmatig niet nodig voor de meeste mensen met rugklachten.
1. Wat beeldvorming kan en niet kan doen voor lage rugpijn:
Beeldvorming, zoals bijvoorbeeld MRI’s en röntgenfoto’s, stelt een arts in staat om de structuur van het lijf (zoals botten, spieren, schijven en zenuwen) te zien. Dit kan in sommige gevallen erg nuttig zijn om duidelijke problemen te identificeren, zoals de breuk van een bot, of een uitgebolde schijf die op een zenuw drukt. In deze situaties is beeldvorming een goed hulpmiddel, en we kunnen het gebruiken het om de volgende stappen in de behandeling en het verdere beleid te bepalen.
Maar hier komt ook een aap uit de mouw: de meeste gevallen van lage rugpijn komen niet voort uit duidelijk aanwijsbare structurele schade. In plaats daarvan zijn ze vaak te wijten aan een mix van factoren—zoals spierspanning, stress, emoties, lichaamshouding, vermoeidheid—die niet altijd op een scan te zien zijn. Dit geldt vooral als je rugpijn minder dan zes weken aanhoudt, en waar dan beeldvorming dus zelden wordt aanbevolen. Onderzoek toont aan dat veel mensen zonder rugpijn ‘afwijkingen’ hebben op hun scans—zoals uitpuilende schijven—die geen symptomen veroorzaken.
Niet iedere structurele schade hoeft pijn te veroorzaken.
2. Wanneer beeldvorming bij lage rugpijn nodig kan zijn
Er zijn momenten waarop beeldvorming nuttig dan wel noodzaak kan zijn voor mensen met rugpijn, vooral als er de specifieke “rode vlag”-symptomen aanwezig zijn. Als je naast rugpijn een van de volgende symptomen ervaart, kan een scan nodig zijn om een ernstigere, onderliggende aandoening uit te sluiten:
- Onverklaard gewichtsverlies of koorts (kan wijzen op een infectie of kanker)
- Verlies van controle over de blaas of darmen (kan duiden op zenuwbeschadiging of cauda-equinasyndroom)
- Zwakte of gevoelloosheid in de benen (kan wijzen op betrokkenheid van zenuwen of ruggenmerg)
- Geschiedenis van kanker (vereist grondig onderzoek)
Heb je een van deze ‘rode vlaggen’, overleg dan met je arts!
3. De Nadelen van beeldvorming voor gewone lage rugpijn
Voor de meeste mensen met ‘gewone’ janboerenfluitjes lage rugpijn kan beeldvorming onbedoelde nadelen hebben. Hier zijn enkele van de belangrijkste redenen waarom artsen vaak wachten met het aanvragen van scans:
- Overdiagnose van ‘normale afwijkingen’: Discusbulging, kleine scheurtjes en andere veranderingen zijn normaal bij mensen zonder pijn (zie tabel hierboven). Maar wanneer ze op een scan verschijnen, kan het leiden tot ongerustheid en zelfs onnodige behandelingen.
- Verhoogde stress en angst: Het zien van iets dat “mis” is op een scan kan onnodig angst veroorzaken, zelfs als het een onschuldige bevinding is die geen pijn veroorzaakt. Ook kan het een voedingsbodem zijn voor foutieve overtuigingen ten aanzien van pijn, en toekomst.
- Het “cascade-effect”: Zodra een scan iets ongewoons aan het licht brengt, kunnen artsen wellicht meer tests of behandelingen bedenken/ willen uitvoeren, zoals operaties, die mogelijk niet nodig zijn dan wel bijdragen aan pijnverlichting. Alle aanvullende procedures brengen vanzelfsprekend risico’s (en kosten) met zich mee.
- Kosten en tijd: MRI’s en CT-scans zijn kostbaar en hebben vaak langere wachttijden. Voor iets veelvoorkomends zoals rugpijn kunnen tijd en middelen vaak beter worden besteed aan zelfzorg en effectieve therapieën.
4. Behandelingsopties die niet afhankelijk zijn van beeldvorming
Gelukkig kunnen de meeste mensen met lage rugpijn verlichting vinden zonder beeldvorming en zonder invasieve behandelingen. Hier zijn enkele effectieve, door onderzoek ondersteunde methoden om lage rugpijn te beheersen:
- Fysiotherapie en Oefening: Samenwerken met een fysiotherapeut om spieren te versterken, flexibiliteit te verbeteren en goede lichaamshouding aan te leren kan een wereld van verschil maken. Medische fitness leert je gericht te trainen om zo goed mogelijk je klachten onder controle te krijgen en houden.
- Mind-Body Benaderingen: Stress, angst en zelfs oude blessures kunnen een grote rol spelen in hoe we pijn ervaren. Het brein heeft geleerd bij bepaalde situaties het pijn alarm onterecht aan te zetten. Technieken zoals mindfulness, cognitieve gedragstherapie of yoga kunnen helpen om zowel lichaam als geest te ontspannen.
- Blijf Actief: Rust roest. Hoewel rusten misschien als de juiste keuze voelt, is zachte beweging vaak een van de beste dingen die je kunt doen bij lage rugpijn. Het houdt spieren actief en voorkomt stijfheid.
- Warmte- of Koudetherapie: Warmte- en koudekompressen zijn een beproefde manier om pijn te verlichten. Warmte ontspant gespannen spieren, terwijl ijs ontstekingen kan verminderen.
5. Conclusie: Wanneer beeldvorming geschikt is en wanneer wachten beter is
Rugpijn is een complexe klacht, voor eenieder verschillend. Het is natuurlijk om antwoorden te willen, vooral als de pijn hevig is. Beeldvorming is echter niet altijd de beste eerste stap. Vaak zijn de meest effectieve behandelingen een holistische benadering die gericht is op het beheersen van de symptomen, het verbeteren van de functie en het aanpakken van de levensstijlfactoren die mogelijk bijdragen aan de pijn. De natuur is mild en het herstellend vermogen van het lichaam is groot, en in veel gevallen verdwijnt rugpijn vanzelf met de juiste zorg.
Dus, als je lage rugpijn hebt en overweegt om beeldvorming te laten maken, meld je voor een goed gesprek met je (huis)arts. Dan kunnen jullie beslissen of een scan echt nodig is—of dat gerichte behandelingen je beter en sneller kunnen helpen om je weer op de been te helpen en te houden. Onthoud, de meeste rugpijn verbetert met tijd, beweging en ondersteuning—en dat vaak zonder dat er beeldvorming aan te pas komt.